Bier is niets meer dan water, mout, hop en gist, maar dan wel in de juiste volgorde en verhouding. Dat weten ook Eva en Doeke Visser van de Amelander Bierbrouwerij. Nederlandse brouwers mogen daarnaast nog andere ingrediënten toevoegen, in tegenstelling tot de Duitse (met dank aan het Reinheitsgebot). Dit resulteert in alcoholisch nat met smaken die variëren van fruitig tot bitter en alle nuances daartussen. Eva en Doeke Visser runnen de Amelander Bierbrouwerij. Naast brouwers zijn zij respectievelijk docente op de middelbare school van Ameland en buschauffeur.
Etiket
De Amelander Bierbrouwerij kent zes reguliere bieren, de zevende wisselt met het seizoen. De namen verwijzen vaak naar plaatsen rondom de brouwerij en op Ameland. Het streekbier heet bijvoorbeeld Bij ’t Roaie Hek en het blondbier ’t Leste Lot (het achterste weiland). Op ieder etiket staat het gesloopte slot Cammingha, dat ooit van de gelijknamige eigenaren van Ameland was. Het werd op 28 mei 1704 verkocht aan Johan Willem Friso, Prins van Oranje-Nassau, voor 170.000 carolusguldens (niet te verwarren met Carolus bier). En dat terwijl de jaarlijkse opbreng- sten van het gehele eiland toen f 6.399 per jaar bedroegen. Zo ging het eigendom van het eiland Ameland over van de familie Van Cammingha naar het huis van Oranje. De huidige Erf- en Vrijheer van Ameland is koning Willem-Alexander.
Schroten
De kleur en smaak van bier wordt grotendeels bepaald door mout, een combinatie van gerst en water. Amelander gerst is vermoedelijk te ziltig om succesvol te kunnen gebruiken, daarom haalt de brouwerij het graan uit Limburg. Voordat gerst naar de stap van het mouten kan, moet het eerst worden geschroot. Dit is het malen of pletten van de korrel. Soms doet de plaatselijke molenaar dit. De eerste keer had hij door gebrek aan wind de molen aangedreven met hand en bezemsteel. Dat vond hij – begrijpelijk – niet voor herhaling vatbaar.
PILSMOUT
Gerst wordt geweekt in water en dan met rust gelaten in warme kamers om te ontkiemen. Enzymen worden hier omgezet in suikers, een proces dat op tijd moet worden gestopt. Te lang in het water betekent schimmelende gerst, te kort in het water betekent niet genoeg suiker (en dus later te weinig alcohol). Op hoge tmperaturen wordt het gerst gedroogd, wat het kiemproces stopt. Hoe hoger de temperatuur, hoe donkerder de mout en dat bepaalt in belangrijke mate de smaak van het bier. De basis van alle bier is het lichte pilsmout. Voor donkerder bieren worden kleine hoeveelheden donkere mout toegevoegd. De basis van witbier is tarwemout.
Theezakjesmethode
Vervolgens mengt de brouwer de mout vijf keer met steeds heter water, zodat het stapsgewijs opwarmt tot 68 graden. Ook het laat- ste zetmeel wordt zo afgebroken tot suikers. Het eindresultaat wordt vaak gefilterd, de Amelander Brouwerij hanteert een theezakjesmethode: het moutvat wordt uit de vloeistof gehaald. De heldere vloeistof die over- blijft heet wort. De vaste deeltjes zijn draf of bierbostel, die geperst tot pellets goed vee- voer vormen en een basis zijn voor brood met minder suiker.
De wort blijft achter in de brouwketel van 200 liter en wordt aan de kook gebracht. Grotere brouwerijen pompen de wort over naar hun grote brouwketels, maar de Amelander Bierbrouwerij ziet het als hun kracht dat zij dat met hun ketel niet hoeven te doen. Bij 102 graden voegt de brouwer hop toe. Dat alles kookt anderhalf uur. Hop geeft bier zijn bittere smaak. Het is een klimplant die op z’n hoogtepunt 10 centimeter per dag groeit. De vrouwelijke bel- len van de plant worden gebruikt voor Europese bieren. Britten houden ook wel van de veel bitterder, mannelijke planten.
Tot slot
Met grondwater wordt de wort gekoeld naar 30-50 graden, waarna de brouwer gist toevoegt. Dat gaat twee, drie weken los op alle suikers wat leidt tot koolzuur en alcohol. Daarna mag het geheel op de fles. Amelander Bierbrouwerij voegt ook bottelsuiker toe voor zes weken nagisting op fles, een mededeling die bij sommige bierfetisjisten een bezorgde frons op het gezicht toverde.
De lezing en rondleiding werden afgesloten met een klassikale proeverij, waarbij men het juiste Amelander bier moest raden alvorens het volgende proefglaasje werd geserveerd.
