Schrijver Grethe van Geffen bespeurt een verandering in de manier waarop naar hoogbegaafdheid wordt gekeken. De blik richt verschuift van het individu naar het algemeen goed, ook op de werkplek.
Eind jaren negentig verschenen de eerste artikelen over ‘HB en werk’ in het ledenblad van de Vereniging Mensa Nederland. De invalshoek was talent: waarom toonden hoogbegaafden niet meer zelfvertrouwen op het werk? En waarom hadden organisaties eerder vooroordelen over hoogbegaafdheid dan dat ze er een kans in zagen?
Het afgelopen decennium zagen we veel ontwikkeling vanuit de invalshoek van het hoogbegaafde individu. Er werd onderzoek gedaan naar het welbevinden van hoogbegaafde werknemers. Een reeks gespecialiseerde coachingsbureaus zorgde voor begeleiding van hoogbegaafden die waren vastgelopen op het werk. Waar het organisatieniveau aan de orde kwam, ging het veelal over het bieden van een beter loopbaanperspectief voor de individuele hoogbegaafde zelf. De kant van de kansen en mogelijkheden voor de organisatie als geheel kwam nog weinig aan de orde, misschien omdat dat een abstractere en moeilijker grijpbare invalshoek is.
Kijkend naar de winnaars van de Mensa Fonds Awards (sinds 2013) voor de categorie Werk zien we een trend om naar het benutten van hoogbegaafd talent te kijken ‘tot nut van het algemeen’.
- Wilbert Paulissen, winnaar 2013, was (en is) eindverantwoordelijk voor het Team High Tech Crime van de politie waar mensen met een traditionele politieopleiding samenwerken met mensen met een ICT-achtergrond. Zonder schroom wordt geselecteerd op intelligentie. Dat hoogbegaafd talent op deze wijze bijdraagt aan resultaten voor de samenleving was zelfs dit jaar nog op het nieuws te zien.
- Ellen Koning, winnaar 2014, was hoofd Talent Development Manager bij de Rabobank. Zij gold als inspirerend voorbeeld voor andere werkgevers omdat hoogbegaafden, getalenteerden en snelle denkers op positieve wijze hun plek vonden in de organisatie.
- Danielle Krekels, winnaar 2015, is de bedenker van de KernTalenten-methode waarmee onder meer iemands hoogbegaafdheid concreet wordt gemaakt. Door het inzicht in de talenten van hoogbegaafden draagt zij bij aan het herkennen, erkennen en inzetten daarvan in de werkomgeving.
- Lotte van Lith, winnaar 2016, werkt als schrijver, coach, spreker en onderzoeker op het gebied van hoogbegaafdheid. In haar benadering van hoge intelligentie is zij creatief en overstijgt zij disciplines. Ook zij won vanwege haar grote rol in de benutting van hoogbegaafd talent.
Er gebeuren dus op meerdere fronten positieve dingen. Maar het Mensa Fonds meent dat er nog best een tandje bij kan, zowel in onderzoek als in uitvoering. We weten bijvoorbeeld nog niet veel over de voorwaarden waaronder hoogbegaafd talent in werkend Nederland tot bloei komt. De grondslag van Mensa wereldwijd is dat hoogbegaafdheid gebruikt kan worden ‘for the benefit of humanity’. Dat is een groots doel waar meer bewust en gestructureerd op ingezet kan worden. Daarom denkt het Mensa Fonds dat er meer onderzoek en inzicht nodig is. Om die reden streven we naar een leerstoel ‘Hoogbegaafd en Werk’.
My Gifted Network
De recentste interessante ontwikkeling is die van het ontstaan van netwerken in bedrijven. In Nederland hoor je soms zachtjes noemen dat er naast een netwerk voor culturele diversiteit, voor vrouwen, voor lesbisch, homo, biseksueel en transgender (LHBT), voor jongeren, ook een netwerk voor hoogbegaafden gaat of moet komen. Voor zover bij de schrijver dezes bekend zijn er echter nog geen actieve netwerken in Nederland. Wel in Frankrijk, waar in relatie met Mensa France Loire een netwerk bij Airbus is gestart: My Gifted Network. Airbus heeft 130.000 medewerkers wereldwijd en de initiatiefnemers hadden berekend dat er zo’n drieduizend potentiële leden voor het netwerk zouden zijn. Een eerste vraag om de belangstelling te peilen leverde meteen 31 reacties op. Toen het netwerk startte in maart 2016 had het in één week zeventig leden. Na een jaar waren dat er meer dan vijfhonderd. Het begon met onderlinge uitwisseling, van mensen die zich geïsoleerd voelden en nu gehoord wilden worden, tot mensen met hoogbegaafde collega’s of kinderen. My Gifted Network wil af van de gangbare, ongunstige etiketten die op hoogbegaafden worden geplakt zoals‘autistisch’ en ‘niet sociaal’. Er worden TED-Talk-achtige oefeningen geboden om hoogbegaafdheid anders te presenteren.
Maar het netwerk heeft meer ambitie dan dit individuele niveau. Met hun out-of-the-box-denkwijze kunnen hun leden immers bijdragen aan de innovaties bij Airbus. Ze zien zichzelf als mensen die gemakkelijk switchen, gevoelig zijn voor risico, kennis kunnen overbrengen, visionair en strategisch zijn en flexibel, want gewend als minderheid te werken binnen een meerderheid. My Gifted Network wil een ‘laserstraal’ binnen Airbus gaan vormen. Ze zien velerlei toepassingen, zowel voor de vliegtuigbouw als daarbuiten.
Hopelijk brengt het komend decennium ons meer netwerken van initiatiefrijke groepen hoogbegaafden en hun vrienden en meer verdiepend onderzoek naar het benutten van hoogbegaafd talent in organisaties en maatschappij. ‘For the benefit of humanity’ blijft een buitengewoon inspirerend vergezicht.
Stichting Mensa Fonds is in 2013 opgericht door Vereniging Mensa Nederland. De stichting heeft als doelen het benutten van talenten van hoogbegaafden en het zichtbaarder maken van de betekenis van hoogbegaafdheid voor de samenleving. Het fonds is voor iedereen die geïnteresseerd is in hoogbegaafdheid, of ze lid zijn van de vereniging of niet.