Ahmet Polat is – onder andere – fotograaf, filmmaker en vader van een zoon. In het project ‘De man is lam’ onderzoekt hij samen met kunstenaar Lucas de Man en audiojournalist Rashif El Kaoui de definitie van mannelijkheid. In beeld, geluid en theater. “Ik wil de oude standaard ter discussie stellen.” Een interview door Karina Meerman.
“De witte man” zit in een lastige positie. Alles om hem heen verandert. Vrouwen eisen gelijke lonen, migranten gelijke rechten. In discussies over #metoo wordt de man als seksist gelabeld, gaat het over Zwarte Piet dan is hij een racist. Op televisie en internet ziet hij dat oorlogen worden gevoerd door mannen. Dictatoren en kindermisbruikers: allemaal mannen. Vader is allang niet meer de kostwinnaar die op zondag het vlees snijdt. Google heeft hem vervangen als bron van kennis. Robotisering bedreigt juist die banen die traditioneel door mannen werden gedaan. De veranderingen gaan sneller dan ooit en veel mannen vragen zich af wat hun rol is in het gezin, in de samenleving. Ze voelen dat ze maar twee keuzes hebben: met agressie hun positie verdedigen of aseksueel meebewegen.
Een andere standaard
Over die verwarring moeten we niet lacherig doen, zegt Ahmet Polat. “Het zijn lastige tijden, maar het zijn ook prachtige tijden. De man mag namelijk zelf opnieuw definiëren wat het betekent om man te zijn.” Dat is nodig, want onderzoek naar masculiniteit werd in de Westerse wereld altijd gedaan door hoogopgeleide, witte heteromannen, legt Ahmet uit. “Zij onderzochten de ander: de vrouw, de homoseksueel, de migrant, de andere etnische achtergrond. Dat was onbewust zo. Wij worden ons daar als samenleving steeds meer van bewust.” Wat is mannelijkheid dan in deze tijd? Voor de eerste theatervoorstelling ‘De man is lam’ interviewden Ahmet, Lucas en Rashif tweehonderd mannen over masculiniteit, religie, vrouwen en seks. Ahmet: “Mannenproblematiek is bij veel mannen aanwezig, wij wilden weten waar de zwaartepunten lagen. Een daarvan is beeldvorming in de media. Hierdoor denken we dat de grote sociale problemen bij jonge twintigers liggen, maar ze liggen volgens onderzoekscijfers vooral bij alleenstaande mannen van veertig jaar en ouder. Denk aan eenzaamheid in combinatie met verslaving. Het was een heel ander landschap dan wij dachten.”
Samen praten
Tijdens ‘live magazines’, praatprogramma’s voor een publiek van vooral mannen, ontdekte het trio hoe groot de behoefte is van mannen om te praten met elkaar. “Neem het onderwerp seksualiteit. Mannen leren over hoe het technisch werkt, maar niet over de emotionele kant: hoe voelt het? Wij praatten met een zaal van 150 mannen over hun eerste seksuele ervaring. Dat was prachtig. Mannen bleven die avonden bijwonen om met andere mannen te kunnen praten. Ook merkten we dat veel mannen twijfelen of ze wel goede vaders zijn. Dat zouden we meer bespreekbaar willen maken Het onderwerp eenzaamheid kwam veel terug, bij lokale mannen en mannen met een migratie-achtergrond.”
Bicultureel
Ahmet is zoon van een Turkse vader en een Nederlandse moeder. Hij groeide op in Noord-Brabant, woonde en werkte in Turkije en de Verenigde Staten. Hij noemt zich bicultureel en dat telt zeker mee. “Mannen die opgegroeid zijn in twee culturen hebben een andere, contrastrijkere beleving van masculiniteit, zeker vanuit de combinatie westers-niet westers.” Veel oudere Nederlanders zijn opgevoed met het idee dat mannen niet mogen huilen, dat zij altijd sterk moeten zijn. Kwetsbaarheid zou een zwakte zijn. Zeker voor veel hoogbegaafde mannen is het uiten van gevoelens moeilijk: zij hebben het niet van jongs af aan geleerd. Hun cognitieve vaardigheden kregen voorrang. In plaats van boos op de bank te blijven zitten, zouden mannen met elkaar in gesprek moeten gaan. “Vraag hulp. Je mag een stem gaan geven aan competenties waar je vroeger bang voor was, die je onderdrukte. Vraag aan andere mannen: hoe doen jullie dat? Hoe gaan we met elkaar om? En waarom doen we het zo?”
Empathie
Communicatie is de brug tussen jezelf en de buitenwereld en dan is empathie cruciaal. Dat is te leren, zegt Ahmet: “Empathie is het innerlijke stemmetje waar je heel lang niet naar hebt geluisterd. Ga er naar luisteren. Kijk naar je eigen gedachten. Kunst is een geweldige manier om ze te uiten. Ik gebruik fotografie om te reflecteren op mijn gedachten en ze te communiceren met de buitenwereld. Met mijn foto’s en video’s vraag ik: wat zie je? Wat denk je dat je ziet?”
‘De man is lam’ bestaat naast een theatervoorstelling ook uit podcasts en de beeldexpositie The Myth of Men. Kijk voor tekst, beeld en geluid op http://www.demanislam.nl